Grondwet Gelijke Behandeling

Gelijkheid en gelijke behandeling

In een rechtsstaat zijn vrijheid en gelijkheid onlosmakelijk verbonden. Iedereen moet mee kunnen doen, meebeslissen en zichzelf kunnen zijn. Dat vraagt om gelijke behandeling – als waarde en als wettelijk recht.

• Gelijkheid betekent: dezelfde rechten en kansen voor iedereen

• Gelijke behandeling betekent: mensen in gelijke situaties ook gelijk behandelen. Dat geldt voor de overheid én voor de samenleving

Artikel 1 van de Grondwet verbiedt discriminatie, op welke grond dan ook. Denk aan afkomst, geloof, geslacht, leeftijd of seksuele voorkeur. Deze norm geldt overal: op het werk, op school, in de zorg, op straat.

Gelijkheid en de Nederlandse Grondwet

In artikel 1 van de Grondwet staat:

"Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan."

Artikel 1 is het uitgangspunt voor gelijke behandeling in Nederland. Het vormt de basis voor wetten en regels, en biedt bescherming tegen discriminatie. Rechters toetsen beleid en wetgeving aan artikel 1, bijvoorbeeld bij ongelijke beloning, racisme of uitsluiting op de werkvloer.

Maar artikel 1 is meer dan een juridische tekst. Het is ook een moreel kompas in het maatschappelijk debat. Van gendergelijkheid tot lhbtiq+-rechten aan gelijke toegang tot onderwijs. Mensen en organisaties beroepen zich op artikel 1 in de strijd voor gelijke behandeling.

De Algemene Wet Gelijke Behandeling

De Algemene wet gelijke behandeling (AWGB) geeft praktische regels bij het grondrecht op gelijke behandeling. Deze wet beschermt mensen tegen discriminatie in het dagelijks leven:

• Werk en solliciteren

• Onderwijs

• Dienstverlening, zoals winkels, cafés en openbaar-vervoer

• Huisvesting

Ervaar je ongelijke behandeling? Meld het bij het College voor de Rechten van de Mens, dat je klacht kosteloos onderzoekt. Je kunt ook juridische stappen zetten, of vragen om bemiddeling tussen jou en de organisatie.

Gelijkheid en discriminatie

Discriminatie betekent: ongelijk behandelen zonder goede reden. De wet verbiedt dat. Toch is gelijke behandeling anders dan iedereen precies hetzelfde behandelen. Soms is onderscheid wettelijk toegestaan – als dat bijdraagt aan gelijke kansen. Denk aan zwangerschapsverlof voor vrouwen of voorrang voor langdurig werkzoekenden.

Voorbeelden van gelijke behandeling:

• Toegang tot ouderschapsverlof voor zowel mannen als vrouwen

• Stemrecht voor iedereen vanaf 18 jaar

• Extra begeleiding in het onderwijs voor wie dat nodig heeft

• Iedereen mag solliciteren, ongeacht leeftijd of afkomst

• Trouwen is mogelijk voor zowel hetero- als LHBTI+ stellen

Wat kun jij doen voor gelijke behandeling?

Een samenleving met gelijke kansen maken we samen. Dit kun jij doen:

• Wees je bewust van je eigen vooroordelen. Iedereen heeft ze. Door kritisch te kijken naar je eigen aannames, leer je eerlijker denken én handelen

• Kom op voor elkaar: Zie je dat iemand wordt uitgesloten? Laat merken dat je het niet accepteert. Steun de ander – of meld het

• Ken je rechten: Door te weten wat de wet zegt over gelijke behandeling, kun je voor jezelf én anderen opkomen

• Steun organisaties die strijden voor gelijke kansen, zoals College voor de Rechten van de Mens, RADAR en Ieder(in). Zij geven voorlichting en ondersteuning

Hoe draagt Vfonds bij aan gelijke behandeling?

Vfonds steunt projecten die bouwen aan een inclusieve samenleving. 

Zoals As I Left My Father’s House — een theatervoorstelling die laat zien wat er gebeurt als we elkaar benaderen als gelijken, voorbij afkomst of geloof.