Vrijheid

Wat is vrijheid?

Vrijheid betekent zelf bepalen hoe je leeft, wat je denkt, zegt, geloof en doet. Dit noemen we individuele vrijheid.

Maar vrijheid draait ook om samenleven. Jouw vrijheid stopt waar die van een ander begint. Collectieve vrijheid betekent: samenleven zonder angst, met ruimte voor verschil en inspraak.

In Nederland is vrijheid een grondrecht. Je mag je mening delen, een geloof aanhangen en meedoen aan het publieke debat. Binnen de grenzen van de wet en met respect voor anderen.

Vrijheid is een kernwaarde van onze democratische rechtsstaat én een mensenrecht.

Vrijheid en mensenrechten

In Nederland is vrijheid vastgelegd in de Grondwet en verdragen zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Deze wetten beschermen je tegen machtsmisbruik en garanderen fundamentele vrijheden, zoals:

• Vrijheid van meningsuiting

• Vrijheid van godsdienst

• Vrijheid van demonstratie

• Vrijheid van vereniging

• Recht op privacy

Deze rechten gelden voor iedereen. Samen vormen ze de basis van een vrije samenleving.

Vrijheid van meningsuiting in de Grondwet

Vrijheid van meningsuiting betekent dat je mag zeggen wat je vindt. Over politiek, geloof, beleid of de samenleving.

In Nederland is dit recht vastgelegd in artikel 7 van de Grondwet: “Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren.”

Dat betekent: je mag je mening delen via een krant, blog, video of demonstratie. Zonder dat de overheid dit vooraf goedkeurt.

Wat valt onder vrijheid van meningsuiting?

Vrijheid van meningsuiting beschermt ook meningen die botsen of confronteren. Denk aan:

• Je mening delen in een gesprek, krant, podcast of op social media

• Kritiek op politiek, beleid of religie

• Satire, spotprenten of cabaret

• Meedoen aan een demonstratie

• Kunst maken met een boodschap

Vrijheid van meningsuiting laat ruimte voor verschil. En zorgt dat ieders stem stelt.

Vrijheid van godsdienst – wat houdt het in?

Vrijheid van godsdienst betekent dat je zelf kiest waar je in gelooft. En hoe je dat uit.

Je mag je geloof belijden en samenkomen met anderen. Of juist kiezen voor geen religie.

In Nederland is dit vastgelegd in artikel 6 van de Grondwet.

Voorbeelden van religieuze vrijheid:

• Een hoofddoek dragen op school of werk

• Bidden op school of werk

• Religieuze feestdagen vieren

• Een levensbeschouwelijke bijeenkomst organiseren

Hoe ver gaat vrijheid van meningsuiting?

Vrijheid van meningsuiting geeft ruimte om te zeggen wat je denkt. Ook als dat schuurt. Juist in een democratie is verschil van mening waardevol.

Tegelijk kent vrijheid grenzen. De wet beschermt jouw mening maar ook de vrijheid en veiligheid van anderen. Uitingen die schade veroorzaken vallen erbuiten.

Uitingen die verboden zijn:

• Aanzetten tot geweld of haat

• Discriminatie op basis van afkomst, geloof, gender of seksuele oriëntatie

• Belediging of bedreiging van personen of groepen

• Het verspreiden van nepnieuws met gevaarlijke gevolgen

Wat is haatzaaien?

Haatzaaien betekent dat je oproept tot haat of geweld tegen groepen. Bijvoorbeeld vanwege afkomst, geloof, huidskleur, seksuele oriëntatie of geslacht.

Voorbeelden van haatzaaien:

• Een groep neerzetten als gevaarlijk of minderwaardig

• Oproepen tot uitsluiting of geweld

• Angst of woede aanwakkeren met misleidende uitspraken

Kritiek of discriminatie – wat is het verschil?

Kritiek richt zich op ideeën. Discriminatie richt zich op mensen.

Voorbeelden:

• “Ik ben het niet eens met deze religieuze regel.” Dat is kritiek – gericht op een overtuiging.
• “Mensen van dit geloof zijn minderwaardig.” Dat is discriminatie – gericht op mensen zelf.

Het verschil zit in de bedoeling en in het doelwit. Kritiek hoort bij een open samenleving. Discriminatie ondermijnt gelijkwaardigheid en is bij wet verboden.

Hoe draagt Vfonds bij aan vrijheid?

Vrijheid lijkt vanzelfsprekend, maar vraagt onderhoud. Vfonds steunt projecten die bijdragen aan een sterke democratie en een vrije samenleving.

Zoals Koerdistan – het gedroomde land, een televisieserie over de strijd voor een vrij bestaan. Over leven in een regio waar hoop en onderdrukking elkaar dagelijks raken.

Of Vrouwenmars 1945, waar wandelaars in de voetsporen van verzetsvrouwen lopen. Een herdenking in beweging, voor het doorgeven van vrijheid.